معرفی کتاب جامعه‌شناسی فیلم
- توضیحات
از منظر جامعه‌شناسی، فیلم‌ها و شرایط اجتماعی حاکم بر آن‌ها از نیت مؤلف مهم‌تر هستند و جامعه شناسان متن فیلم را به بافت اجتماعی و سیاسی پیوند می‌زنند. کتاب «جامعه‌شناسی فیلم» تألیف احسان آقابابایی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان) که توسط جهاد دانشگاهی واحد اصفهان منتشرشده است، در این نحله قرار می‌گیرد.
در فصل اول کتاب، سه مقوله‌بندی «سینما به‌مثابهٔ صنعت»، «سینما به‌مثابهٔ هنر» و «فیلم به‌مثابهٔ متن» معرفی می‌شود و در ذیل مقولهٔ سوم، ضمن تعریف متن و بافت، رابطهٔ آن‌ها موردبررسی قرار می‌گیرد. این روابط در چهار دستهٔ تقلید، بازنمایی، بینامتنیت و تصعید تشریح می‌شوند. در انتها معرفی اجمالی از سایر رویکردهایی که از این رابطه سخن می‌گویند یا نمی‌گویند، صورت خواهد گرفت. فصول بعدی کتاب تنها بر بازنمایی و تصعید متمرکز خواهند شد.
فصل دوم «بازنمایی» نام دارد. در این فصل برای کسانی که جامعه‌شناسی خوانده‌اند یا به آن علاقه‌مندند دو رویکرد آموزشی و تحقیقاتی معرفی می‌شود. در رویکرد آموزشی برخی مفاهیم جامعه‌شناختی در فیلم‌ها دنبال می‌شود. این اقدام برای دانشجویان جامعه‌شناسی ایده‌هایی برای یادگیری بهتر مفاهیم و نظریه فراهم می‌کند. رویکرد تحقیقاتی نیز به برخی از تحقیقات درزمینهٔ دین‌داری، جنسیت، سبک زندگی و خانواده در سینمای ایران می‌پردازد.
فصل سوم، به رابطه بازنمایی و رخداد می‌پردازد. در این فصل ابتدا به‌طور نظری تأثیر رخدادهای گوناگون بر سینما و شیوهٔ بازنمایی آن بررسی می‌شود و در ادامه، دفاع مقدس به‌عنوان به رخداد معرفی‌شده و شیوهٔ شکل‌گیری ژانر دفاع مقدس و ویژگی‌های این ژانر مرور می‌شود.
در فصل چهارم رابطهٔ ایدئولوژی با فیلم بررسی می‌شود. رابطه‌ای که خوش‌بینی بازنمایانهٔ فیلم از واقعیت را به چالش می‌کشد و تأثیر و عملکرد ایدئولوژی را گوشزد می‌کند. در این فصل چارچوبی تدارک دیده‌شده و ایدئولوژی طبقاتی در فیلم‌های «میهمان مامان» و «خانه‌ای روی آب»، ایدئولوژی ضد شهر گرایی در فیلم‌های «آواز تهران» و «دربند»، ایدئولوژی جنسیتی در فیلم‌های «آبی» و «یکی از ما دو نفر» و ایدئولوژی انضباط در فیلم‌ها «چلچراغ» و «صبح روز چهارم» مورد تحلیل قرار خواهند گرفت.
در فصل پنجم مفهوم «فانتزی» ملهم از نظریهٔ ژاک لکان و خوانش اسلاوی ژیژک و تاد مک‌گوان از آن، بررسی می‌شود. بعد از تعریف این مفهوم و ذکر ویژگی‌های آن، در پنج فیلم گنج قارون، آقای هالو، صبح روز چهارم، برگ برنده و برف روی کاج‌ها فانتزی مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
فصل ششم، «روش‌شناسی مطالعه فیلم و سینما» نام دارد. در این فصل مطالعات علمی فیلم و سینما در ذیل چهار پارادایم پوزیتیویستی، تفسیری/برساختی، انتقادی و فمینیستی معرفی خواهند شد. در درون هرکدام از این پارادایم‌ها روش‌شناسی‌های ویژه‌ای قرار دارند که برخی از آن‌ها معرفی می‌شوند.امید است این فصل راهی به‌سوی مطالعات علمی‌تر فیلم و سینما را درست در پیش‌گرفته باشد و یاری‌رسان دانشجویان و علاقه‌مندان تحقیقات باشد. امیدی که کل این کتاب به آن دل‌بسته است.
