وزیر ارشاد ایران: نمی‌دانم بهرام بیضایی توانایی انجام کار دارد یا نه

 

 

علی جنتی، وزیر ارشاد ایران در گفت‌وگو با روزنامه شرق در پاسخ به امکان دعوت از بهرام بیضایی، نویسنده و کارگردان سرشناس سینما و تئاتر برای بازگشت به ایران گفته است: "نمی‌دانم آقای بیضایی اصولا می‌تواند در این سن کاری انجام دهد یا نه".

آقای جنتی در پاسخ به روزنامه نگار شرق که "پس از مرگ تاسف بار عباس کیارستمی آیا مایل نیستید فرصتی فراهم شود تا بهرام بیضایی به ایران برگردد؟" گفته است: "در زمینه بازگشت آقای بیضایی تا جایی که بتوانیم با مراجع ذیربط مذاکره می کنیم." بهرام بیضایی در سال ۸۹ به دعوت دانشگاه استنفورد به آمریکا مهاجرت کرد. او قبل از ترک ایران با محدودیت‌هایی برای ساخت فیلم و روی صحنه بردن کارهایش مواجه بود. آقای بیضایی در سال های اخیر در آمریکا علاوه بر تدریس و تحقیق در دانشگاه استنفورد، چند نمایش روی صحنه برده است.

 

آخرین حضور بهرام بیضایی در صحنه تئاتر ایران به سال ۸۶ با نمایش "افرا، یا روز می‌گذرد" بر می‌گردد. در سال ۸۴ نیز از او نمایش "مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین"، که داستانش ملهم از قتل‌های زنجیره‌ای در ایران بود، در سالن اصلی تئاتر شهر تهران به روی صحنه رفت، اما پس از ۲۱ اجرا متوقف شد. "وقتی همه خوابیم" آخرین فیلم آقای بیضایی است که موفق شد در سال ۸۷ جایزه تماشاگران را در بخش مسابقه بین المللی جشنواره فجر از آن خود کند. از دیگر فیلم های بهرام بیضایی می توان به رگبار، کلاغ، مرگ یزدگرد(توقیف شده)، چریکه تارا(توقیف شده)، شاید وقتی دیگر و مسافران اشاره کرد. او پس از انقلاب فرهنگی از تدریس در دانشگاه های ایران هم محروم شد.

 

در سال های گذشته تعدادی از فیلمسازان مطرح ایرانی مانند امیر نادری، بهرام بیضایی، محسن مخملباف و بهمن قبادی به خارج از ایران مهاجرت کرده اند و عباس کیارستمی هم دو فیلم آخر خود را در خارج از ایران ساخت. پیش از این و در سال ۸۹ اصغر فرهادی در جشن خانه سینما آرزو کرده بود که "شرایطی پیش بیاید که بهرام بیضایی، امیر نادری و جعفر پناهی بتوانند در ایران فیلم بسازند."

 

آرزویی که با واکنش شدید جواد شمقدری، معاونت وقت سینمایی روبرو شد و تا آستانه لغو مجوز فیلم "جدایی نادر از سیمین" هم پیش رفت. آقای فرهادی پس از این واکنش ها به "تلاش برای نجات فیلمش در شرایط پیش آمده" اشاره کرد و گفت: "احساسم این نبود که نام بردن از یک فیلم‌ساز خارج از ایران معنی‌اش تایید دیدگاه سیاسی و اعتقادی اوست. من آرزو کردم شرایطی شود که سینماگر در کشور خودش فیلم بسازد چون شاهدیم وقتی از مملکت می‌روند، مسیر حرفه ای آنها چقدر تغییر می‌کند."

 

پس از این اظهارات آقای فرهادی بود که مجوز ادامه ساخت جدایی نادر از سیمین صادر شد و این فیلم جوایزی را در برلین و اسکار برای سینمای ایران به ارمغان آورد. آقای جنتی در جواب خبرنگار روزنامه شرق که به سخنان او مبنی بر ایستادن پای مجوزهایی که وزارتش صادر کند اشاره می کند، درباره توقف نمایش فیلمها در دوران وزارتش گفته است: " فیلم‌نامه‌‌ای ارائه می‌شود و ممکن است به مواردی از آن اصلاحاتی وارد شود. فیلم‌نامه بعد از اعمال تغییرات، مجوز می‌گیرد، اما دست آخر بعد از کامل‌شدن فیلم، شاهدیم فیلم به‌گونه‌ای دیگر ساخته شده! زمان و مبالغ زیادی صرف شده و فیلم با زحمت زیاد ساخته می‌شود، ولی درنهایت قابل پخش نیست. یعنی از آنچه ما تأیید کرده‌ایم، عدول می‌کنند. اگر فیلمی به فروپاشی خانواده‌ها کمک کند یا بدآموزی برای جامعه داشته باشد، وظیفه‌مان این است که جلوی اکران آن را بگیریم."

به نظر می رسد که اشاره آقای جنتی به جلوگیری از ادامه اکران فیلم پنجاه کیلو آلبالو باشد که پیش از این با بیان اینکه این فیلم از"زیر دست شورای نظارت و ارزشیابی در رفته" گفته بود: "موضوع فیلم ۵٠ کیلو آلبالو را نیز بعد از برخی اعتراضات در رسانه ها و توسط برخی افراد مشاهده کردم، لذا بیان داشتم که این فیلم از لحاظ محتوا مشکل دارد زیرا ما از جهتی در تحکیم خانواده و مقابله با فروپاشی خانواده تلاش می کنیم و این فیلم بر این اساس مغایر با ارزش های اخلاقی است."

این اظهار نظر با واکنش مانی حقیقی کارگردان فیلم روبرو شد که گفت: "ماجرای تولید و اکران فیلم ۵۰ کیلو آلبالو حاکی از این است که مدیریت فرهنگی کشور من در این ‌زمینه بی‌ضابطه، مغشوش و غیراصولی بوده است. به‌ همین‌ دلیل، من دوستانه و برادرانه از شما تقاضا می‌کنم که کار را به کاردان بسپارید". به گفته آقای حقیقی این فیلم سه بار پروانه ساخت گرفته و پیش از آن فیلمنامه آن ١۴ اصلاحیه داشته، دوبار توسط شورای پروانه نمایش بازبینی شده و ١٧ اصلاحیه بر آن اعمال کرده است.