به مناسبت درگذشت هکتور بابنکو؛ سینماگر مشهور برزیلی

راجر ایبرت در اواخر دوران نقدنویسی معتقد بود که سینما ماشینی است که عمل تلقین را بر روی ذهن مخاطبان انجام می‌دهد. مصداق این جمله دقیقا فیلم‌هایی هستند که شما را مجبور می‌کنند به جای دیدن آن‌ها بشنویدشان و به جای شنیدنشان ببینید.

سینمای هکتور بابنکو را می‌توان در ذیل چنین سینمایی قرار دارد. فیلمساز آرژانتنی‌الاصلی که البته چون در کشور برزیل فیلم می‌ساخت، بیشتر فیلمسازی برزیلی خطاب می‌شد. پیکسوت (1981) و بوسه‌ی زن عنکبوتی (1985) مهم‌ترین فیلم‌های او در بین سینمادوستان جهان محسوب می‌شوند. در این بین پیکسوت فیلمی نئورئالیستی بود در باب مصائب یک کودک در برزیل دوره‌ی حکومت نظامیان و بوسه زن عنکبوتی فیلمی بود اقتباسی از یک رمان معروف آمریکای لاتینی.

داستان ملاقات و رابطه دو زندانی آرژانتينی در زندان مخوف ويلا دوتوی بوئنوس آيرس که يکی از اين زندانيان مردی هم جنس باز به نام موليناست که به خاطر فاسد کردن معدن چيان به 6 ماه حبس محکوم شده و ديگری(والنتين)، مبارزی مارکسيست که به خاطر تحريک کارگران به اعتصاب، زندانی و شکنجه شده. آن‌ها عليرغم گرايش‌ها و اعتقادات متضادشان مجبورند در يک سلول با هم بمانند و همديگر را تحمل کنند. مولينا تمايلات زنانه‌ای دارد و در خيال، خود را به صورت زنی زيبا اما عنکبوتی تجسم می‌کند که در آرزوی به دست آوردن مردی با ويژگی‌های مردانه والنتين است. او از تخيلات و خاطرات خود از سينما و زنان اغواگری که بر روی پرده ديده برای والنتين می‌گويد و سعی دارد او را در اين خاطرات سهيم سازد، در حالی که والنتين اين حرف‌ها را تخيلات بيمارگونه و بورژوايی می‌داند. او تنها به مبارزه فکر می‌کند و برای او روابط جنسی انسانی در درجه دوم اهميت قرار دارد. او مولينا را به خاطر واقع گريزی و فرار به دنيای فانتزی سرزنش می کند غافل از اينکه خود او نيز وقتی صحبت از انقلاب موعود می کند، در عالم خيال و فانتزی قرار دارد.

به واقع بخش مهمی از رمان را ديالوگ بين دو شخصيت می سازد اما سراسر رمان پر است از پانوشت ها و ارجاعاتی که به خارج از متن و گزارش های رسمی سياسی و اجتماعی می دهد. به علاوه گفتگوی ميان شخصيت ها بيشتر کيفيتی ذهنی دارد و از جريان سيال ذهن تبعيت می کند. سبک اکسپرسيونيستی نويسنده و عدم استفاده او از راوی، خواننده را وا می دارد که نقش راوی را خود به عهده بگيرد. شخصيت ها در قالب تنگی که برای آنها تعريف شده اسير نمی مانند بلکه از آن فراتر می روند و واکنش های متضاد، پيچيده و غيرقابل پيش بينی از خود نشان می دهند. از سوی ديگر مطالبی که نويسنده در پانوشت ها به آن‌ها ارجاع می دهد، خواننده را به شدت درگير فضای سياسی اجتماعی رمان می سازد.

در هر صورت بابنکو پس از اقتباس درخشانش از رمان بوسه‌ی زن عنکبوتی، دست به طبع آزمایی نیز زد و فیلمی با عنوان Ironweed و با بازی جک نیکلسون و مریل استریپ ساخت. که البته چندان پر اقبال نبود.