نقد فیلم «بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت» / کلیشه ای!

همیشه سعی می‌کنم قبل از اینکه فیلمی روی پرده را ببینم واکنش منتقدان و مخاطبان آن را در رسانه‌های مختلف دنبال کنم. هر چند این عمل ممکن است باعث پیش‌داوری من در مورد کیفیت فیلم قبل از دیدن آن شود. این البته یک حقیقت غیرقابل انکار است!

در هر صورت زمانی که تصمیم گرفتم فیلم جدید و پر سر و صدای زاک اشنایدر را ببینم طبق عادت سری به رسانه‌های عمومی و مجازی زدم تا از واکنش‌های احتمالی مخاطبان آن آگاه شوم و در نهایت این نتایج را گرفتم: پس از نمایش فیلم «بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت» منتقدان متفق القول این فیلم را «افتضاح» خواندند. جدال شوالیه تاریکی برابر مرد آهنی در سایت راتن تومیتوز نمره ۲۸ گرفته؛ یعنی تنها پنج امتیاز بیشتر از فیلم ضعیفی همچون سرزمین حیوانات ۲. یکی از نویسندگان مجله فوربس در مورد نظر تند منتقدان نوشته است: «پس از آنکه انتقادهای شدید و نمرات پایین فیلم را دیدم، تاسف خوردم که چرا فیلمی با چنین داستان جذاب و چنین سرمایه هنگفتی باید این اندازه ضعیف باشد؛ اما روز بعد، پس از آنکه به سینما رفتم و فیلم را دیدم به نظرم فیلم فوق العاده ای آمد. هنوز نمی فهمم که چرا منتقدان این اندازه مغرضانه به این فیلم نمره داده اند؛ یک فیلم دیگر چه باید داشته باشد؟» اما منتقدان، این فیلم را با صفات «خنده دار، زن گریز، سلطه گر و حتی فاشیست» توصیف کرده‌اند؛ به عنوان مثال دیوید ادلستین منتقد مجله نیویورک نوشته بود: «داستانی نچسب. فیلمی هضم نشدنی و منقطع!» پیتر هاولی، منتقد تورنتو استار هم نوشته است: «باید نام این فیلم را می گذاشتند بتمن و سوپرمن علیه تماشاگر!» نقدهای تند از این دست بسیارند و این در حالی است که نظر تماشاگران در شبکه های اجتماعی و دنیای مجازی چیز دیگری را می گوید؛ در هفته اول اکران فیلم، ۵۷درصد بحث ها در توییتر پیرامون بتمن و سوپرمن بود که تنها ۱۰ درصد ان نکات و انتقادات منفی را دربرداشت. رضایت تماشاگران از این فیلم در حدی است که حتی رسانه های آمریکایی، منتقدان را به سخره گرفته‌اند و انتقادهای آنان را مغرضانه دانسته اند.

اما اگر بخواهم واقع‌بینانه به قضیه نگاه کنم، فیلم جدید زاک اسنایدر صرفاً به لحاظ جلوه‌های ویژه و صحنه‌های جذاب بصری توانسته سر پا باشد که این البته با توجه به پیشرفت عظیم هالیوود در ارائه‌ی هر چه بهتر چنین جلوه‌هایی چیز چندان دندان‌گیری نیست. در واقع با نگاهی به حجم فیلم‌های بلاک‌باستری که در چند سال اخیر مداوماً از سوی کمپانی‌های بزرگ هالیوودی تولید و برای مصرف عمومی عرضه می‌شوند، فیلم اسنایدر متاسفانه نتوانسته رقیب قدری برای مقابله با آن‌ها باشد. دلیل این شکست هم البته بازمی‌گردد به فیلمنامه و کیفیت داستان و شخصیت‌پردازی در « بتمن علیه سوپرمن : طلوع عدالت » که تا حد زیادی به نفع جلوه‌های ویژه‌ی خارق‌العاده‌ی فیلم از بین رفته و نشانی از سه گانه نولان و حتی چند فیلم اخیر «سوپرمن» نیز در آن به چشم نمی خورد. البته فیلم ایده‌ی اولیه‌ی بسیار جذابی دارد. اینکه دو ابر قهرمان معروف دی سی این بار رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. هر چند این ایده‌ی درخشان در حد ایده باقی مانده و صرفاً به زد و خورد آن چنانی این دو در فیلم حاضر محدود شده است. با اینکه اسنایدر در یک ساعت ابتدایی تلاش کرده تا شخصیت‌های داستان را معرفی نماید و انگیزه‌های متفاوتی از آنان برای رویکردشان در داستان مطرح نماید. اما آنچه که اسنایدر در سال‌های اخیر از خود در سینما نشان داده، این نکته را به خوبی اثبات می‌کند که وی هرگز توانایی سرو سامان دادن به فیلمنامه و منطق روایی را نداشته و ترجیح می‌دهد از این مسیر به سرعت گذشته و به اکشن دیوانه‌وار مورد علاقه خود برسد. این اتفاق متاسفانه در « بتمن علیه سوپرمن » نیز رخ داده و شخصیت‌پردازی سرهم بنده شده اسنایدر در یک ساعت ابتدایی، بی‌رمق، خسته کننده و بسیار کلیشه‌ای است. ابر قهرمانان این فیلم در مقایسه با خود گذشته شان چند قدم عقب‌تر هستند.

با این حال «بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت » را باید مارولی‌ترین فیلم همه‌ی این سال‌ها معرفی کرد. اثری که پر زرق و برق است و تا می‌توانسته سعی کرده اکشن پر بزرق و برق و البته بی‌دلیلی را بر روی پرده سینماها بیاورد تا هیجان مخاطب حتی یک لحظه فروکش نکند. انکار جذابیت‌های تماشای «بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت » امکان‌پذیر نیست و هر مخاطبی می‌تواند از تماشای این حجم از جلوه‌های ویژه در فیلم لذت ببرد. اما زمانی که صحبت از شخصیت‌پردازی و روایت داستان مطرح می‌شود، فیلم جدید زاک اسنایدر چند قدم از فیلم‌های قبلی این شخصیت‌های محبوب عقب‌تر می‌ایستد. زاک اسنایدر در جدیدترین ساخته‌اش دقیقا همان فیلمی را ارائه کرده که می‌تواند طیف گسترده‌ای از مخاطبین را در برگیرد؛ اثری با اکشن‌های غیرقابل توقف، ویرانی‌های فراوان، پرواز و درگیری های بی‌پایان که فیلمنامه و کارگردانی و منطق روایی که پیش از این نمونه اش را در « بتمن » نولان شاهدش بودیم، در آن از دست رفته است. در صورتی که « بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت » را همانند آثار مارول جدی نگیریم، تماشای این اَبَرقهرمانان عصبانی و جدی می تواند سرگرم کننده باشد. و البته فقط همین.