کاهانی از هیچ، «اسب حیوان نجیبی است» را ساخته است

مجید رحیمی جعفری – روز پنجم جشنواره فیلم فجر 20 بهمن‎ماه 1389: اسب حیوان نجیبی است ساخته عبدالرضا کاهانی 

عبدالرضا کاهانی با هیچ و آثار قبلیش نشان داده است کارگردانی خوش ذوق است اگر چه هیچ ضعف‎هایی داشت اما کارگردانی او متمایز از ضعف‎ها بود. این بار با اسب حیوان نجیبی است نشان داد او از هیچ می‎تواند فیلمی متفاوت بسازد. تازه‎ترین اثر کاهانی را می‎توان بهترین اثر او در کارنامه کاریش دانست. بهروز شکیبا (رضا عطاران) به عنوان مأمور نیروی انتظامی شبی را تا نیمه به دنبال خلاف‎های منکراتی است که از مردم سر می‎زند تا از آن‎ها اخاذی کند.

در خانه‎ای پارتی گرفته شده زنگ در خانه را زده و به دلیل بستن چشم‎هایش به روی وقایع، طلب 200 هزار تومان حق السکوت می‎کند. نفر بعدی همان شخصی است که همه را پیش به سوی وقایع بعدی می‎برد. مسعود (حبیب رضایی) مست از خانه‎ای بیرون آمده، شکیبا برای اخاذی از او پیش می‎رود که متوجه آس و پاس بودن او می‎شود. از او به خانه دوست هم پیمانه‎اش می‎رود و حضور زنی نامحرم به او سبب می‎شود از آن‎ها هم حق السکوت (یک کتانی و یک اُدکلان) بگیرد. اما مسعود چیزی برای پرداخت ندارد پس راهی خانه برزو (پارسا پیروزفر) می‎شوند.

برزو هم وضعش از مسعود خراب‎تر است و تا یک میلیونی که مسعود به او بدهکار است را ندهد همسرش او را به خانه راه نمی‎دهد در روبروی خانه برزو پارتی دیگر برقرار است که این بار یک میلیون برای شکیبا به همراه دارد. مسعود با وجود بدهی به پیمان (کارن همایونفر) همه را راهی آنجا برای قرض می‎کند. پیمان هم حال و روز خوشی ندارد و همه دار و ندارش را برای مهریه به حکیمه (مهتاب کرامتی) داده است. در خانه پیمان منشی او نسترن (باران کوثری) خوابیده است که خود سبب می‎شود شکیبا طلب 200 هزار تومان هم از پیمان داشته باشد. آن‎ها همگی راهی منزل‎های مختلفی می‎شوند تا بتوانند برای رهایی از مشکلات قرض بگیرند و مدام به در بسته می‎خورند.

هر شخصیت مشکل خاصی دارد و به دلیل مشکلش پاساژی باز می‎کند که شخصیت دیگر وارد قصه شود و آن شخصیت هم خود وضعش خراب‎تر است. اگر در هیچ رگه‎هایی از ناامیدی و تاریکی شخصیت‎ها مشهود بود در اسب حیوان نجیبی است شخصیت‎ها در اوج مشکلات لبخند به روی لب دارند. با یکدیگر شوخی می‎کنند و اگر پول برای کمک به یکدیگر ندارند لبخند خود را هدیه می‎دهند.

شکیبا کفش‎ها را به نسترن پابرهنه می‎دهد، پول‎ها را برای کمک به مسعود می‎بخشد تا چند روز بعد به او برگرداند. او پلیس نیست و برای ادای دین از زندان مرخصی گرفته و باید دو باره بازگردد. یک سوم پایانی دست نویسنده رو می‎شود زیرا مسئله اگر حل شود معنایی شکل نمی‎گیرد پس مسئله باید باقی بماند تا در دل صمیمیت شکیبا پول را به مسعود ببخشد. هیچ مسئله‎ای با اینکه واقعا مسئله است عمیق نمی‎شود چون فضای فیلم طوری ترسیم شده که جزئی از کل باشند. کاهانی همچون هیچ به جزئیات توجه خاصی دارد. از سنگ بین کاشی‎های سیمانی گرفته تا غصب تسبیح راننده و از تکه‎کلام‎های رامین (مهران احمدی) که مشکلات مرد بودن دارد تا شمردن پول توسط مرادی برای مجلس ترحیم همسرش همه و همه به خوبی در داستان نقش خود را ایفا می‎کنند.

اسب حیوان نجیبی است با زبان تند و تیزی مسائل اجتماعی را به نقد می‎کشد. مشکلات زیادی که تنها در یک شب هویدا می‎شود. ساختار فیلمنامه به سان یک دو امدادی است. یک نقصان، حوادثی را پیش می‎آورد که از پی آن نقصان بعدی از دل شخصیت‎ها یا حوادث بعدی به وجود می‎آید. کارگردانی کاهانی، بازی‎های خوب همه بازیگران نقش به سزایی در باورپذیر شدن تمام  فیلم شده است. مشکل ممیزی فیلم هم شوخی‎های دو لبه با مسائل اجتماعی است. از وجهی شوخی‎ها جنسی است و از وجه دیگر مشکلات اجتماعی از دل آن سرباز می‎کند. کاش کاهانی قبل از ساخت به این مطالب توجه بیشتری می‎کرد تا اثرش در اکران با مشکل مواجه نشود.