تحقق نیافتن امر دراماتیک در یک بایوپیک/ نگاهی به فیلم «بی‎خداحافظی» ساخته احمد امینی / از سری یادداشت های فجر

 

*****

مجید رحیمی جعفری

 

بی‎خداحافظی پس از سال‎ها دوری احمد امینی از سینما کنجکاوی‎های خاصی را برانگیخته بود. نه فقط از این حیث که احمد امینی نه سال است هیچ فیلمی را پس از این زن حرف نمی‎زند نساخته بود و تجربه چند سریال خوب را داشته است بلکه فیلم در مورد رضا صادقی یکی از محبوب‎ترین خوانندگان پاپ ایران است.

احمد امینی در ورای متن خود از روندی صحبت کرده بود که مشتاق به ساخت این فیلم شده است. از علاقه نداشتن به موسیقی پاپ و پس از یک بار گوش کردن کار صادقی شیفته او شده است و از این قبیل صحبت‎ها که شخصیت نسیم دانش (پگاه آهنگرانی) نیز درست در فیلم چنین وضعی را دارد. روزنامه‎نگاری که هیچ چیزش شبیه خبرنگاران نیست و تنها از خبرنگاری آن شوق پیگیری یک خبر را در شخصیت او می‎بینیم.

در یافتن جلوه‎های نمایشی برای تغییر ماهوی دادن یک مضمون که در خارج از جهان نمایشی وجود دارد مؤلفه‎های مختلفی وجود دارد و این امر در مورد یک بیوگرافی هم وجود دارد. اگر قرار باشد وجوه دراماتیک در نظر گرفته نشود به یک مستند تبدیل می‎گردد. بی‎خداحافظی جدای این‎که ادعای یک فیلم داستانگو را دارد عملا گذار مؤلفه‎ها از جهان زندگی صادقی به سینما تحقق نیافته است. درامی شکل نگرفته و در کنارش رویدادها، مکان‎ها، فضا و شخصیت‎های خارج از جهان فیلم در سطوح فیلمیک هیچ نمود خاصی ندارند.

رضا صداقی خارج از جهان فیلم باید در جهان فیلم یک‎بار دیگر هویت یابد. مخاطب بداند چرا این آدم برای خودش آرمان دارد که من در فلان‎جا نمی‎خوانم و باید بدانم کجا آهنگ‎هایم پخش می‎شوند. این‎که با این پیش‎فرض پا به سینما بگذاریم که این رضا صادقی هست و نباید به هیچ کس برای آلبوم دادن اعتماد کند، خوب چرا با این پیش فرض پا به سینما نگذاریم که این رضا صادقی هم به همه جا رسیده خودش هم در صندلی پشت ما نشسته و چرا فیلمش ساخته شده!

 

هدف فیلم کاملا نامشخص است. ادای دینی هم به رضا صادقی وجود ندارد. کارگردان هم خود گفته برای اولین بار یک سال قبل از ساخت یک آهنگ او را شنیده پس چه طرحی دنبال می‎شده است؟ یک فیلم شیک و تجاری ساخته شود که از شخصیت رضا صادقی استفاده شود و قبل از این‎که برای خوانندگان بزرگ مشابهی که کم هم نبودند برای صادقی فیلم ساخته شود! این امر هم کاملا با مضمون فیلم که صادقی خیلی آرمان‎گرا است فاصله دارد.

در کل هر چیزی که فیلم نشان می‎دهد در جهانی که به دراماتیک تبدیل نمی‎شود با جهان خارج تناقض دارد. صدرایی (پیام دهکردی) رئیس روزنامه نسیم را وارد ماجرای رضا صادقی می‎کند بی‎آن که توضیحی داده شود چرا او و خودش هم این سؤال را دارد. شاید بگوییم چون او زبردست‎ترین خبرنگار روزنامه است. صدرایی بر این فشار که تو به پول این کار نیاز داری به نسیم این مأموریت را تجویز می‎کند. نسیم هم هیچ نشانی از خبرنگار بی‎پولی که اجاره خانه‎اش را هم نمی‎تواند پرداخت کند ندارد و بالعکس با البسه، وضعیت خانه و دیگر موارد نشان از پگاه آهنگرانی متمول دارد. امینی مثل این‎که نه به اصحاب رسانه که خود هم روزی از آن دسته بوده توجه داشته نه حالا به خبرنگارانی که نزد او برای گرفتن خبر می‎روند توجه می‎کند. این نگاه نکردن فیلمساز به جهان پیرامون بزرگترین معضل سینمای کشور است. این‎که فیلمساز دغدغه‎ها را نمی‎شناسد و با دغدغه‎های دورانی روبه‎رو است که تازه فعالیت را آغاز کرده است. نمی‎داند رضا صادقی کیست یکبار ترانه‎ای از او گوش می‎دهد و خوب چرا فیلمش را نسازد؟!

در پایان از خوش‎ساختی برخه‎ای از صحنه‎ها، بازی خوب خود رضا صادقی نباید گذشت. فیلم در لحظاتی که رضا صادقی ترانه‎ای را اجرا می‎کند لذت بخش است و در سایر لحظات هیچ برای گفتن ندارد و پایان هم چیزی را نمی‎رساند و پایان‎بندی فرقی ندارد با این روند چه هنگام باشد.