اولین کنفرانس ویدیویی تاریخ جشنواره فیلم کن؛ ژان لوک گدار از طریق فیس تایم به سوال خبرنگاران پاسخ داد!

به گزارش بخش سینمایی آکادمی هنر، جشنواره فیلم کن یکی از مهمترین رویدادهای سینمایی جهان در کنار ونیز شناخته می‌شود و مدیران آن شأن جشنواره را از نکات مهم آن می‌دانند سر خیلی از مسائل کوتاه نخواهند آمد. همین چندی پیش بود که خبر آمد سلفی گرفتن در روی فرش قرمز جشنواره فیلم کن ممنوع. آن‌ها حتی فیلمساز مهمی چون لارس فون تریر را به دلیل عقایدش اخراج کردند یا مواضعی تا به حال گرفتند که در دیگر رویدادهای سینمایی جهان دیده نمی‌شود؛ اما این بار آن‌ها خلاف آب شنا کرده‌اند زیرا آن سو شاه ماهی وجود دارد که به سینمای فرانسه و همین جشنواره معنا داده است. ژان لوک گدار که سال‌هاست در سوئیس جا خوش کرده و در هیچ فستیوالی شرکت نمی‌کند و اسکار افتخاری‌اش را هم خود دریافت نکرد، با ارسال پیام تشکری معمولا بسنده می‌کرد

 

جشنواره فیلم کن 2018 این بار شاهد نکته عجیبی بود که خبرنگاران از آن تعبیری سورئال از انتخاب ژان لوک گدار کردند. ژان لوک گدار همان طور که انتظارش می‌رفت در جشنواره حاضر نبود، تازه‌ترین فیلمش به نام «کتاب تصویر» اکران شد و از منتقدان امتیاز خوبی هم گرفت و نشست مطبوعاتی پر از خبرنگار بود. گدار حاضر نبود اما مسئولان جشنواره از طریق نرم افزار «فیس تایم» با او تماس گرفتند و ژان لوک گدار با موبایل با هر یک از خبرنگاران رو در رو سخن گفت. هر خبرنگاری که سوال داشت ابتدا خود را معرفی کرد و سوال خود را رودرروی موبایل پرسید. گدار هم‌چنان سیگار برگ بزرگی می‌کشید و گهگاهی نیز سرفه می‌کرد. سوالات و پاسخ‌های گدار که در تلگراف منتشر شده در زیر آمده است:

 

آیا شما پرتره‌ای از جهان عرب در کتاب تصویر ارائه داده‌اید؟
گدار: خب، من فقط یک فیلمسازم و با توجه به سنم بیشتر به حقایق علاقه‌مند هستم؛ اما آن‌چه من در مورد حقایق می‌اندیشم فقط مواردی نیستند که اتفاق می‌افتند. آن چه که اتفاق نمی‌افتد، چیزی به جز فاجعه به همراه ندارد. افسوس که ما ترحم بسیار و درک اندک داریم.

 

آیا کتاب تصویر یک فیلم سیاسی است؟
گدار: نه ... من فقط می‌خواستم بگویم اعراب به دیگران نیازی ندارند، زیرا آن‌ها به خوبی خود را می‌توانند اداره کنند. آنها همچنان که نوشتار را ابداع کردند، اکنون نیز با داشتن نفت بی نیاز شده اند. بنابراین عقیده‌ام بر این است که آن‌ها برای رسیدن به اهداف‌شان این خود هستند که معامله می‌کنند. اغلب فیلم‌های کن امسال و سال‌های گذشته نشان می‌دهند که چه اتفاق خواهد افتاد، اما فیلم‌های اندکی هستند که برای نشان دادن آن‌چه اتفاق نمی‌افتد طراحی شده‌اند. امیدوارم فیلم من این بُعد را نمایش دهد. من فکر می‌کنم که با دستان خود و نه فقط سر خود فکر کنید.

 

شما زمانی گفتید یک فیلم دارای شروع، میانه و پایان است گرچه لزوما از این نظم پیروی نمی‌کند، آیا هم‌چنان بر این عقیده استوارید؟
من این را زمانی پیشتر در مقابل تصور داستان گویی اسپیلبرگ و دیگرانی گفتم که معتقدند فیلم باید دارای آغاز، میانه و پایان باشد. این یک معادله ساده است. اگر x+1= 3، x=-2 این را یک کودک نیز به آسانی می‌تواند حل کند. وقتی شما تصویری را خلق می‌کنید، دارای گذشته و آینده‌ای است. شما هر بار که این عمل را انجام می‌دهید دارای دو انتخاب تصویر دیگر هستید که باید پیدا کنید کدام واقعا مناسب است. این کلید اصلی سینما و فیلم خوب است. البته وقتی در حال صحبت از کلید هستید فراموش نکنید که قفلی نیز وجود دارد.

 

به نظر می‌رسد کتاب تصویر فرآیند فیلمبرداری را دچار دگرگونی کرده است (اغلب تصاویر فیلم از تصاویر آرشیوی استفاده شده است)؟
گدار: کاملا درسته. من به سرعت متوجه شدم مهمترین مسئله فیلمبرداری نیست و این تدوین است که در ابتدا می آید و فیلمبرداری امری مربوط به بعد از تولید است. این به ما آزادی بیشتری می‌دهد. تدوین با دستان واقعی انجام می گیرد. در واقع فکر از طریق دست اجرا می شود. فقط برای چند دقیقه این تصور را داشته باشید که قرار است بدون استفاده از دستان‌تان یک روز کامل را زندگی کنید. چطور خود را مدیریت می‌کنید؟ چگونه با سر فقط حرکت می‌کنید و چطور می‌خورید؟ چطور بدون دستان‌تان ابراز عشق می‌توانید کنید؟ شما بدون دستان‌تان هیچ کار نمی‌توانید بکنید. به همین دلیل فیلم من نشان می‌دهد که همه چیز در مورد پنج انگشت است. با گرد امدن این پنج انگشت دستان‌تان را دارید.

 

چرا صداها و تصویر در فیلم مطابقت ندارد؟
هدف این بود که صدا از تصویر جدا شود. ما نمی‌خواستیم که صداها فقط همراه تصاویر باشند، ما قصد داشتیم به صورت گفت‌وگوی واقعی، یک گزارش، یک بحث در حال اجرا و نمایش کاملی در یک کافه به جای صفحه نمایش تلویزیون باشد. شما فیلم را به صورت صامت خواهید دید و سپس صدا از این‌جا و آن‌جا از بلندگوهای آمده و به طور ناگهانی شخصی که در کافه نشسته صدا و تصاویر را با یکدیگر تولید می‌کند. من فکر می‌کنم این تجربه ارزشش را داشت.

 

نظرتان در مورد روسیه امروز چیست؟
گدار: من نمی‌توانم در مورد آقای پوتین صحبت کنم زیرا او را نمی‌شناسم. من آقای مکرون و خانم مرکل را نیز نمی‌شناسم. من تمرکزم بر چیزهای دیگر است. در فیلم قبلی‌ام، خداحافظی با زبان، گفتم که اگر روسیه را جدا از خود بودن متعلق به اروپا یا آسیا بدانیم این پایان آن‌هاست. هنوز چیزهایی در روسیه وجود دارند که برای من پایان یافته نیست. ما باید برای روسیه احترام قائل باشیم. داستایوفسکی معتقد بود نباید بیش از حد روح و جان پرسید، باید مهربان و سخاوتمند بود و این نگاه من همیشه به روسیه است.