فضا و رنگی که غیاب را به حضور می‌رساند
- توضیحات
- دسته: یادداشت سایر هنرها
- منتشر شده در 1395-07-09 23:37
مضمون رنگ برای نمایشگاه رنگ* نشأت گرفته از خاطرات جواد مولانیا با ناصر تقوایی بود. هراس از رنگ و عدم استفاده از آن در میان عکاسان ایرانی -به قول استاد قدیمی سینما- رایج شده است. بخشی از این عدم استفاده از رنگ به مشخص شدن ضعف‌های عکاس باز می‌گردد و بخش دیگرش (به قول روان‌شناسانی چون رورشاخ و لوشر) ویژگی‌های روانی هنرمندان و در انتها عدم شناخت‌اشان از خود رنگ‌هاست. رنگ در مقام برجسته‌ترين و نمودارترين عنصر در حوزه محسوسات از ديرباز تاكنون مورد توجه انسان بوده و همواره روح و روان آدمي را مسحور قدرت نافذ خويش نموده است. رنگ، مايه آرايش جهان آفرينش و نمايانگر قدرت هنرمند به شمار می‌رود. بر این اصل باز هم حضور رنگ را در نمایشگاه‌های عکس کم‌رنگ می‌بینیم.
در نمایشگاه «رنگ» با آثار شش هنرمند مواجه هستیم. نکته جالب در شرکت هنرمندان یا انتخاب آثار وجود فضاست. آثار شیوا طاهری، علی بوستان و نرگس محمدی فضا را از غیاب می‌سازند. جواد مولانیا فضا را از ریخت می‌اندازد تا در وسط مفهوم حضور/غیاب قرار گیرد، ماهچهره خلیلی حضور را در ساخت فضا از دل مکان قرار می‌دهد و او هم باز همچون مولانیا همان فضای محیط را از ریخت می‌اندازد و در نهایت یغما گلرویی بر خلاف نمایشگاه پیشین‌اش از غیاب به حضور می‌رسد.
نرگس محمدی با انتخاب‌های فضایی یک دست، قایق‌های بی‌سرنشین را انتخاب کرده است. غیاب سوژه در یک وسیله در فضا موج می‌زند. او از یک محیط بی‌کران با قایقی خالی و فضای تفریحی خالی به یک فضای بسته‌تر رسیده و رنگ، غیاب را آسمیک کرده است. در همین ارتباط شیوا طاهری هم با یک فضای بی‌کران، پرتلأتو ما را به یک نمای نزدیک می‌رساند، این‌بار غیاب او از سوژه ما را به ابژه می‌رساند، ابژه‌ای در فوکوس و عمق میدانی که باد آن را با خود برده و در غیاب فرو کرده است. طاهری هر چه را در غیاب گذاشته؛ ولی عناصر زندگی (عناصر باشلاری) آب، باد و خاک را در حضور قرار داده است. نزدیک‌تر شویم. علی بوستان هم اثری مشابه شیوا طاهری دارد با این تفاوت که عناصر حضور او در یک فضا بی‌کران، همه در غیاب رفته‌اند و او به حضور نزدیک می‌شود ولی غیاب او پر از رنگ است. لباس‌هایی پر از رنگ، در بیرون از خانه‌ای در نمای نزدیک
دو اثر معمارانه ماهچهره خلیلی که نگاه یک معمار را پشت خود می‌بیند فضا را معمارانه به تصویر می‌کشد. یک بار از درون و یکبار از بیرون. در هر دو، رنگ عامل حضور در فضاست. مکان از دل اتمسفری ساخته می‌شود که رنگ‌ها به آن می‌دهند. مکانی از بیرون که رنگ قرمز به آن فضای سرد، گرمی می‌دهد و از درون کامل پر از حضوری است که در غیاب فرو رفته است. او هم در اثر سوم‌اش مکان‌ها را از ریخت می‌اندازد. از آن فضای طبیعت پر از گَرد، حضور را نزدیک می‌کند، اما غیابِ معناسازی‌اش رنگی است. این وجه مشابه ما را به اثر جواد مولانیا می‌رساند. اثری عریض‌تر در عوض در نمایی نزدیک‌تر از دیگران به ابژه‌های رنگی که سایه سیاه آن‌ها حضورشان را از ریخت انداخته است. این‌جا اگر سوژه‌ای نیست ابژه از ریخت افتاده است. با ترفند چاپ عریض‌تر گویی حلقه واسطه آثار دیگران اثر مولانیاست، برای آن پایانی نیست. او هر دوقطبی را بر هم می‌زند و از ساخت‌ها آشنایی زدایی می‌کند.
در انتها آثار یغما گلرویی را داریم که با توجه به آثار پیشن‌اش پر از ابهام است. گلرویی که در آثار قبلی‌اش خصوصا آثاری که در گالری مینا به نمایش درآورده بود غیاب سوژه موج می‌زد و رنگ‌ها همه از دل یک آبی آسمان و آب بیرون می‌آمد این بار ما را با رنگ‌های بسیار گرم فضای خود مواجه می‌کند. حضوری مستقیم، بدون ابهام. از دید او رنگ -به خصوص عامل روانکاوانه رنگ- همان چیزی است که ما را به حضور سوژه نزدیک می‌کند. چیزی که آثار دیگر آن را به غیاب رسانده‌اند، گلرویی آن را به حضور رسانده است. دو زن در قلب تصویری پر از رنگ در حال صحبت هستند و در تصویر دیگر مردی به فضای خارج از قاب می‌نگرد. ساک‌ها بسته شده‌اند و شاید حضور او در ترک کردن فضاست. رنگ‌های او به گرمی فضا نیست و فضا تاب تحمل او را ندارد و به همین دلیل می‌توان گفت آن چیزی که در نمایشگاه «رنگ» با آن مواجه هستیم تفکیک رنگ، غیاب سوژه از دل رنگ، حضور ابژه در از ریخت افتادگی و حضور کامل در رنگ‌های گرمتر است.
* این نمایشگاه از 2 تا 12 مهرماه 1395 در گالری رج علی بوستان، ماهچهره خلیلی، شیوا طاهری، یغما گلرویی، نرگس محمدی و جواد مولانیا به نمایشگاه گردانی هدیه میرزاده برپاست.
