مارینا آبراموویچ؛ نگاهی به گذشته در نمایشگاهی در استکهلم
- توضیحات
- دسته: یادداشت سایر هنرها
- منتشر شده در 1395-12-12 13:13
مارینا آبراموویچ، هنرمند زاده بلگراد یکی از سرشناس‌ترین چهره‌های هنر پرفورمنس (هنر اجرا) به شمار می‌رود. این هنرمند ۷۰ ساله با برگزاری نمایشگاهی در استکهلم نگاهی به چند دهه فعالیت هنری‌‌اش داشته است.
آکادمی هنر - مارینا آبرامویچ، هنرمند سرشناس صرب به همراه ۲۸ هنرمند دیگر و ۳۰ گروه کُر در کلیسایی قدیمی در شهر استکهلم، پرفورمنس جدیدش را به نمایش گذاشته است. تماشای این پرفورمنس رایگان است.
آبراموویچ در سال ۱۹۷۳ در جشنواره‌ای در ادینبورگ پرفورمنس «ریتم ۱۰» را اجرا کرد. در این اجرا که یکی از نخستین اجراهای او بود، آبراموویچ ۱۰ چاقو را با سرعت بسیار بین انگشتانش فرو می‌کرد. او در مورد این پرفورمنس در زندگی‌نامه‌اش نوشت: «من حس کرده بودم که بدنم بدون مرز شده بود و درد هیچ نقشی ایفا نمی‌کرد؛ هیچ چیز نقشی ایفا نمی‌کرد و این منحصر به فرد بود. در آن لحظه بود که فهمیدم ابزارم را یافته‌ام.»
مارینا آبرامویچ در بلگراد از والدینی پارتیزان (چریک) متولد شد. دوران کودکی او از یک سو با یادگیری هنر در سن پایین و از سوی دیگر با تنهایی و تنبیه بدنی مداوم از سوی مادر همراه بود. فشار و سرکوب در دوران یوسیپ بروز تیتو (رئیس‌جمهور سابق یوگسلاوی) اغلب دستمایه کارهای هنری آبرامویچ بوده‌اند؛ پرفورمنس‌هایی که چندان بی‌خطر هم نیستند. در این اجرا مخاطبان باید آبرامویچ را از میان شعله‌ها نجات می‌دادند.
آسیب‌های بدنی چه توسط خود یا توسط دیگران، برهنگی و حتی بیهوشی در اجراهای نخستین آبراموویچ به وفور دیده می‌شدند. این هنرمند اهل بلگراد با اجراهای جسورانه خود در برابر زیبایی‌شناسی تزئینی که نوجوانی‌اش را تحت تأثیر قرار دادند، قد علم کرد: «من به این نتیجه رسیدم که هنر باید آزار‌دهنده باشد. هنر باید پرسشگر و پیشرو باشد.»
آشنایی آبراموویچ با هنرمند آلمانی، فرانک اووه لای‌زیپن (اُولای) مسیر تازه‌ای را پیش‌روی مارینا گشود. این دو نه تنها به یکدیگر دل باختند، بلکه از آن پس به عنوان تیمی خلاق شروع به کار کردند. این تیم برای نخستین بار در دوسالانه ونیز اجرایی مشترک را به نمایش گذاشتند. در این پرفورمنس که ۵۸ دقیقه طول کشید، اولای و مارینا بدن‌های برهنه خود را به یکدیگر کوباندند؛ برخورد گوشت به گوشت.
مارینا و اولای ۱۲ سال با یکدیگر زندگی و کار کردند. حدود نیمی از این دوران را می‌توان اوج پرواز روحی و هنری این زوج دانست. آنها چهار سال تمام در یک خودروی کاروان زندگی کردند و به جاهایی رفتند که از هر دوی آنها برای اجرای مشترک دعوت کرده بودند.
این زوج در سال ۱۹۸۸ از یکدیگر جدا شدند و این جدایی را نیز به یک اثر هنری تبدیل کردند. آنها در اجرایی که سه ماه به طول انجامید روی دیوار چین راه رفتند؛ اولای از سمت غربی و مارینا از سمت شرقی دیوار به قصد دیدار با هم به سوی مرکز دیوار راه افتادند و در نهایت وقتی به یکدیگر رسیدند، از هم جدا شدند و به رابطه عاشقانه و هنری خود پایان دادند.
جدایی از اولای نه تنها مارینا را تضعیف نکرد، بلکه برعکس او را به پیش راند. در سال ۱۹۹۷ آبراموویچ به دوسالانه ونیز دعوت شد. او در اجرای هنری خود در این دوسالانه که به جنگ بالکان اشاره داشت، چهار روز به مدت هفت ساعت روی کُپه‌ای از استخوان‌های چند صد رأس گاو نشست و آنها را با برس تمیز کرد و سابید. از این اجرای هنری با اهدای شیر طلایی ونیز به آبراموویچ تقدیر شد. اجرای هنری استخوان‌ها به نوعی یادآور مجموعه پرفورمنس‌های ویدیویی آبراموویچ با نام «تمیز کردن پنجره» بودند. این پرفورمنس در نمایشگاه استکهلم دوباره اجرا شده است؛ راهی برای حفظ هنر فرّار پرفورمنس.
در سال ۲۰۰۰ آبراموویچ پس از نقل مکان به نیویورک شدیدا فعال شد. او چندین نمایشنامه برای تئاتر نوشت، ملاقات‌های زیادی با هنرمندان داشت و پرفورمنس‌های متعددی اجرا کرد. رفته رفته مخاطبان آمریکایی هنر او را دریافتند. در اجرای «خانه‌ای با چشم‌انداز اقیانوس» آبراموویچ ۱۲ روز در سه اتاقک قابل رؤیت که در فاصله‌ای حدودا ۵ متر بالاتر از سطح زمین نصب شده بودند، زندگی کرد. این اجرا در گالری نیویورک انجام شد.
آبراموویچ با کارنامه هنری بحث‌برانگیزش یکی از معروفترین هنرمندان سبک پرفورمنس در جهان به شمار می‌رود. او به تازگی و همزمان با برگزاری نمایشگاه‌اش در استکهلم کتابی را منتشر کرده که نگاهی به کارنامه ۴۰ ساله او دارد. این کتاب «The Cleaner» نام دارد.
