صدمین سالمرگ گوستاو کلیمت‌؛ پدر جنبش هنر نو

 

 

 

صد سال پیش گوستاو کلیمت، هنرمند پرآوازه اتریشی، در پی سکته مغزی در ۵۶ سالگی درگذشت. تابلوهای او جزو گران‌قیمت‌ترین آثار هنری هستند. نقاشی‌های زرنگار کلیمت برخاسته از دوره طلایی بیشترین شهرت را برای او به ارمغان آوردند.

گوستاو کلیمت در اصل قرار بود همانند پدرش حرفه حکاکی با طلا را پیش بگیرد. اما پس از پایان تحصیلاتش در مدرسه هنرهای کاربردی وین به عنوان نقاش شروع به کار کرد. او در ابتدا با نقاشی روی پرده و سقف پول در می‌آورد. تصویری از کلیمت در ۵۲ سالگی.

 

گوستاو کلیمت همراه با برادرش ارنست و همکارش فرانس ماچ گروه کمپانی هنرمندان را به راه انداخت. آنها نقاشی‌های سقف چندین تالار کاخ "هرمس ویلا" متعلق به سی‌سی، ملکه اتریش و همسر فرانتس یوزف اول، امپراتور اتریش را انجام دادند.

 

در سال ۱۸۹۴ کلیمت سه نقاشی سقفی برای دانشگاه وین انجام داد. هیأت استادان دانشکده‌های حقوق، فلسفه و پزشکی پس از مشاهده آنها به شدت برآشفتند. به اعتقاد آنها زنان در این نقاشی‌ها زیادی عریان و اروتیک به تصویر درآمده‌اند. کلیمت پس از یک مشاجره بر سر آزادی هنر، نهایتا در سال ۱۹۰۵ شخصا نقاشی‌هایش را از دانشگاه پس خرید. این آثار در اواخر جنگ دوم جهانی سوختند و امروز تنها این سه قطعه باقی مانده‌اند.

 

کلیمت در سال ۱۸۹۷ با گروهی از هنرمندان نوگرا گروه انشعاب وین را تشکیل دادند که سبک‌ سنتی هنر را رد می‌کردند. او در جریان برپایی نخستین نمایشگاه این گروه برای متقاعد کردن محافظه‌کاران مجبور شد تا آفیش‌های نمایشگاه را دستکاری کند و عضو تناسلی تسئوس را با قطعه‌ای برگ بپوشاند. تابلوی Beethovenfries (تصویر) نیز که او در سال ۱۹۰۱ کشیده بود، برای آنکه موهای آلت تناسلی دیده می‌شد، جنجال برانگیخت.

 

تابلوهایی که کلیمت از مناظر کشیده، کمتر شناخته‌‌شده هستند. در فاصله سال‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۱۶ کلیمت به طور مرتب به دریاچه آترزه سفر می‌کرد و اغلب ۵۰ تابلوی منظره‌ای که او کشیده، در آنجا خلق شدند. قصر کامر (تصویر) تقریبا در تمامی این نقاشی‌ها دیده می‌شود. در سال ۲۰۱۲ به مناسبت صد و پنجاهمین سالگرد تولد کلیمت در منطقه آترزه مرکز فرهنگی کلیمت گشایش یافت.

 

کلیمت تابلوی «گل آفتابگردان» را در سال ۱۹۰۷ خلق کرد. این تابلو مدت‌ها جزو مجموعه شخصی پتر پارتسر، مجموعه‌دار اتریشی بود. پاتسر در سال ۲۰۱۰ درگذشت. او در وصیت‌نامه خود مقرر کرده بود که این تابلو به همراه تابلو‌های دیگر مجموعه‌اش به موزه بلودر در اتریش هدیه شود. این موزه اکنون بیش از ۲۴ تابلوی کلیمت را در اختیار دارد.

 

کلیمت همچنین از راه کشیدن پرتره‌ کسب درآمد می‌کرد. او برای هر پرتره حدودا ۲۰ هزار کرون می‌گرفت. با دوبرابر این مبلغ در آن زمان می‌شد یک ویلا به همراه اثاثیه آن را خرید. پرتره سونیا کنیپس متعلق به ۱۸۹۸ به خوبی نشان می‌دهد که چگونه کلیمت خودش را از رئالیسمی که در کارهای اولیه‌اش دیده می‌شد، جدا می‌کند.

 

وقتی کلیمت در سال ۱۹۰۷ پرتره آدله بلوخ − باوئر، همسر یک کارخانه‌دار ثروتمند اتریشی را کشید، نه او و نه مرد کارخانه‌دار تصورش را نمی‌کردند که صد سال بعد این تابلو به قیمت بی‌سابقه ۱۳۵ میلیون دلار به رونالد لاودر، میلیونر آمریکایی فروخته شود. این تابلو اندکی پیش از فروش به لاودر در جریان یک دعوی حقوقی از موزه بلودر خارج و به وارثان آدله بلوخ − باوئر بازگردانده شده بود.

 

نقاشی‌های دوره‌ی زرنگار یا طلایی کلیمت او را به شهرتی جهانی رساند. سفری به راونا در ایتالیا و مشاهده موزاییک‌های طلایی بیزانس الهام‌بخش کلیمت برای خلق این نقاشی‌ها شد. تابلوی «بوسه» که کلیمت در سال ۱۹۰۸ کشید، معروف‌ترین اثر این نقاش از این دوره است. این نقاشی امروز جزو پرشمارترین طرح‌های بازتولیدشده هنری است؛ از چاپ روی لیوان‌های قهوه گرفته تا کراوات یا کیسه پارچه‌ای.

 

در سال‌های نخست دهه ۱۹۰۰، دانائه یکی از شخصیت‌های اسطوره‌ای یونان جزو محبوب‌ترین موتیف‌های هنری بود. کلیمت نیز تصویر دانائه را در یکی از مشهورترین تابلوهایش جاودانه ساخت. مشخص نیست که آیا کلیمت با مدل‌ نقاشی‌اش رابطه عاشقانه داشته یا نه. او از دستکم سه زن صاحب فرزند شد. کلیمت همچنین با همسران برخی از مشتریان متمول خود رابطه عاشقانه داشت. با این حال او هرگز ازدواج نکرد.

 

با اینکه نقاشی‌های کلیمت نزد طبقه مرفه جامعه طرفداران بسیار داشت، اما با این‌همه وزارت فرهنگ و آموزش وقت اتریش چهار بار درخواست استادی کلیمت در فرهنگستان هنرهای زیبای وین را رد کرد. در سال ۱۹۱۷ چهار ماه پیش از مرگ، کلیمت نهایتا عضو افتخاری این فرهنگستان شد. گوستاو کلیمت روز ۶ فوریه ۱۹۱۸ در پی سکته مغزی در مقابل آتلیه‌اش (تصویر) درگذشت. او به هنگام مرگ ۵۵ سال داشت.