سرمقاله فجر بیست و نهم: امیدها و افسوس‎ها

ابتدا از امید به اینده می‎خواهم بنگارم تا لااقل کمی برای ادامه نوشتن انرژی به دست بیاورم. بارقه‎های امید در فجر نیمی در خارج از بخش مسابقه و نیمی دیگر داخل آن بود.

 

امید

1

خیابان‎های آرام شگفت زده‎ام کرد. در محافل مختلف اینکه فیلم‎های ایران در نگاه بین‎المللی چه در ساختار، چه در تولید و چه در محتوا با سینمای جهان بیگانه است گفته‎ام. تنها مواردی به صورت مجرد وجود داشته است. خیابان‎های آرام به تمام معنا یک فیلم سینمایی بود که می‎تواند در هر سینمایی بدون تفاوت با آثار آن کشور نمایش یابد. کارگردانی، پروداکشن، جلوه‎های ویژه، لحن و گفتمانی که در این فیلم وجود دارد بسیار متفاوت با آن چیزی بوده که تا به حال در سینمای ایران وجود داشته است. امیدوارم بهترین ساخته تبریزی بدون ممیزی اکران شود و در زمان اکران نقد ویژه و مفصلی را در مورد آن خواهم نگاشت.

 

2

مرهم همانطور که در یادداشت مربوط به آن نظرم را بیان کردم فیلمی است که به صراحت و زبانی بی‎پروا اجتماع را به نقد می‎کشد –تکرار مکررات نخواهم کرد و برای دریافتن نظرم می‎توانید به یادداشت جشنواره‎ای مرهم مراجعه کنید- مرهم، کارگردان نیاز را دوباره به جریان سینمای درجه یک ایران بازگشته و حتی در سطح بسیار قابل قبولی فیلم جدیدش را ارائه کرده است. فیلمی که به دغدغه‎های سینمای کشور می‎پردازد اما حرف کلی خود را برای عموم مخاطبان جهانی می‎زند.

 

3

سال گذشته به سختی می‎توانستیم چند فیلم عالی که چه عرض کنم خوب را نام ببریم. اما جای بسی نکوبختی است که امسال می‎توان جدایی نادر از سیمین، خیابان‎های آرام، مرهم، سعادت آباد، آقا یوسف، اسب حیوان نجیبی است و حتی چند فیلم خوش ساخت دیگر را نام برد. فیلم‎هایی که در این دوره نمایش یافت از نظر کیفی بسیار بالاتر از چند سال گذشته بود.

 

4

امید دیگر در مورد فیلمنامه‎های امسال بود که نسبت به سال‎های قبل که جز یکی دو فیلم دیگر فیلم‎ها فیلمنامه متوسط و ضعیفی داشتند در سال حاضر فیلمنامه‎ها هم تقریبا دارای قصه شده است و حتی شاهکاری چون جدایی نادر از سیمین دیده می‎شود. سعادت آباد با ساختاری مناسب از دغدغه‎ای حرف می‎زند که به راحتی از آن چشم پوشی کرده‎ایم. در سینمای کمدی اسب حیوان نجیبی است قصه نوعی از کمدی را بیان می‎کند که تا به حال در سینمای ایران وجود نداشته است و حتی آلزایمر هم مایه‎های کمدی را در بستر درام گسترش می‎دهد که باز هم کم سابقه بود.

 

افسوس

1

اجرای جشنواره بیست و هشتم که برای اولین بار در سالن اصلی همایش‎های برج میلاد برگزار شد قابل قبول و اجرای دوره بیست و نهم ضعیف بود. شاید بیشتر از نیمی از افراد داخل سالن را کودکانی که در سالن دنبال یکدیگر می‎دویدند، نوجوانانی که با کنسول‎های پلی‎استیشن و ایکس باز اسپانسر بازی می‎کردند، افراد غیر کارشناس و هنرمندانی تشکیل می‎دادند که پس از مدت‎ها یکدیگر را می‎دیدند و مشغول چاق سلامتی می‎شدند. فضای سالن به هیچ وجه در آرامش نبود و منتقدان و اهل رسانه به سختی تمرکز می‎کردند. یاد سال‎های گذشته که سالن مطبوعات در سینما صحرا و سالی دیگر در سینما فلسطین بود بخیر. سالن کوچک بود اما آرامش هم وجود داشت.

 

2

در بخش امیدها از فیلمنامه‎ صحبت کردم و اینکه امسال فیلمنامه کمی جدی‎تر گرفته شده بود. اما متأسفانه اثر دوست داشتنی رضا میرکریمی یعنی یه حبه قند با وجود کارگردانی و عملکرد خوب تمام عوامل، فیلمنامه‎اش پاشنه آشیل آن بود. فیلمنامه‎ای که ضعف‎هایی داشت و به فیلم ضربه بزرگی زده بود. فیلم گزارش یک جشن هم از دیگر فیلم‎هایی بود که فیلمنامه آن از تم تا قصه ضعف‎های اساسی داشت و کاری کرد عوامل و کارگردانی پخته حاتمی کیا دیده نشود. از جرم کیمیایی هم که بخواهیم سخن برانیم ضعف بزرگش فیلمنامه آن بود. کیمیایی به کار خود بسیار وارد است اما متأسفانه او همچنان فیلمنامه‎ها را خود می‎نویسد تا نتوانیم فیلم خوبی از او شاهد باشیم.

 

3

یکی از مشکلات دیگر، اکران فیلم‎هایی است که در قاب تلویزیونی بهتر دیده می‎شوند. اکران این فیلم‎ها اشتباه بزرگ مسئولین جشنواره است که به جای دیده شدن فیلم‎ها کاری می‎کند که مخاطب از فیلم دیدن در سالن‎های سینما بیذار شود. فیلم ارتباط خانوادگی ساخته نادر مقدس و آسمان محبوب ساخته داریوش مهرجویی و چند فیلم دیگر از این دست بودند.

 

4

هیئت انتخاب داوری: دلمان برای این لک زده که لااقل یکی از اساتید مجرب هنرهای نمایشی را در این هیئت‎ها مشاهده کنیم. الحمدالله که هیچ کدام معمولا هیچ تحصیلات مربوطی که ندارند تجارب آن‎ها در زمینه هنر هم در سطوح بالا نبوده است. گه‎گاه داوری فجر در سطح قابل قبولی قرار داشته اما سال جاری از همان ابتدا نشان از خانه‎ای بود که پی‎های آن کج گذاشته شده بود. حذف فیلم‎هایی چون اسب حیوان نجیبی است، مرهم، خانه پدری، شش نفر زیر باران، قصه پریا، انتهای خیابان هشتم، زندگی با چشمان بسته و انتخاب فله‎ای فیلم‎ها –به قول رضا میرکریمی عزیز- سرآغاز راه نیکی نبود. این امر این انگاره را تداعی می‎کند که سال آتی 50 و در سال‎های آینده تمام فیلم‎های اکران در جشنواره قرار گیرند و خواستگاه یک جشنواره به سخره گرفته شود. از بهترین‎های انتخاب شده هم با این حال دیگر گذر کنیم و بهترین‎های منتقدین «آکادمی هنر» را می‎توانید در روزهای آتی مشاهده کنید. این نقدها از سر دلسوزی برای مهمترین رویداد سینمایی کشورمان است که امید داریم در سال‎های آتی تجلی‎گاه سینمایی شود که همه آرزوی آن را داریم.