وقتی درام منزلتی تازه می‎یابد: Sucker Punch ساخته زاک اشنایدر

سرآغاز: «در مقاله «منطق game و film در شاهزاده پارسی» از نوعی درام به نام «درام تعاملی»

 صحبت کردم که چگونه بر مبنای دخالت رایانه در الگوی روایتی نوع جدیدی از درام شکل گرفته که دخالت مخاطب در آن بیش از پیش شده است. انواع بینارسانه در دلالت‎های متن game و film را بر شمرده و تحلیل کردم حال با فیلمی روبرو شدم که با استفاده از قواعد کلاسیک روایتگری game و قواعد مدرن درام؛ تعاملی جدید را شکل داده است.»

ضربه ناگهانی Sucker Punch ساخته زاک اشنایدر را می‎توان بهترین فیلم پنج ماه نخست سال 2011 دانست که بر پرده رفته است. اشنایدر که در سبک فیلمسازی بسیار تحت تأثیر رابرت رودریگز می‎باشد تا به حال نشان داده کارگردان و نویسنده بسیار خوش ذوقی است. ابتدا با طرح اصلی فیلم شروع می‎کنیم تا اگر مخاطب فضای چندلایه فیلم را درنیافته بهتر درکش کند.

دختری به نام «بِیبی دال» با بازی امیلی براونینگ که معصومیتی خفته در صورتش دیده می‎شود مادرش را از دست می‎دهد. ناپدریش (ژرارد پلانکت) که با او و خواهرش بدرفتاری می‎کرده پس از فوت مادرشان وصیت‎نامه او را می‎یابد و متوجه می‎شود تمام دارایی را به دو دخترش بخشیده است و با عصبانیت تمام خواهر بیبی دال را می‎کشد و قتل او را بر گردن بیبی می‎اندازد. بیبی به آسایشگاه روانی‎ها برده می‎شود و ناپدری مشخصات دیوانه‎واری از او ترسیم کرده و با دادن رشوه به یکی از پرستارها بلو جونز (اسکار ایساک) سعی می‎کند ظرف پنج روز عمل لازم بر مغزش صورت گیرد. پرستار قول می‎دهد که هر چه سریعتر امضای دکتر ورا گورسکی (کارلا گوگینو) را جعل کند.

در هنگام ورود بیبی به آسایشگاه صحبت از اجرای یک نمایش است، نمایشی که تنها سوئیتی پی (ابی کورنیش) بازیگر آن است. در لحظه، ذهن بیبی همه چیز را در کنار هم طور دیگری تجسم می‎کند. او یتیم شده و به یک یتیم‎خانه آمده، افراد کنار دستش روانی نیستند بلکه یتیم هستند و همه چیز زینت می‎یابد. صحنه نمایش، آماده پرفرمانسی می‎شود که ناپدری و بلو برای او چیده‎اند، اما بازیگرش او نیست؛ بلکه سوئیتی پی تک بازیگر آسایشگاه نقشش را ایفا می‎کند. آن‎ها سعی بر نفی تکانه بر مغز را دارند پس چند روز وقت می‌یابند تا نشان دهند رقصنده‎های ماهری هستند و بهتر است به جای یک نمایش دیوانه‎وار برای حضار که اغلب متمولین شهر هستند نمایش رقص اجرا کنند. در این بین بیبی دال تصمیم به فرار می‎گیرد دختران دیگر هم دعوت او را اجابت می‎کنند و وارد یک بازی تیمی می‎شوند تا دیگر منطق درام از رسانه دیگر یعنی game تبعیت کند.

بیبی دال وارد دموی آغازین بازی می‎شود شخصی که قرار است او را از هیبت یک دختر معصوم خارج و دختری افسارگسیخته کند؛ به او راه یافتن شهامت را نشان می‌دهد. او اسلحه‎های مختلف را برای شروع بازی با خود بر می‎دارد تا توان خود را ارزیابی و یک تیم برای لِول‎های بعدی انتخاب کند. بیبی با بستن چشمانش وارد رویا شده و استحاله می‎یابد. دختران او را می‎پذیرند و به نقشه‎اش گوش می‎دهند. نقشه راه فرار: فندک برای آتش راه انداختن، چاقو برای مبارزه و بریدن کابل برق‎ها و شاه کلید بلو برای خروج. در منطق game او باید در رفتن به خلصه در مرحله 2 با هم تیمی‎هایش سوئیتی پی، راکت (جینا مالونه)، بلوندی (ونسا هگنز) و امبر (جایمی چانگ) به عنوان نمایندگان بریتانیا در جنگ جهانی وارد اردوی آلمان شده و نقشه را بربایند. آن‎ها با همکاری هم نقشه را می‎دزدند و یک گام به موفقیت نزدیک و وارد مرحله سوم می‎شوند. مرحله سه که یافتن وسیله‎ای آتش‎زا است در دنیای هیولاها می‎گذرد و از گردن بچه‎ اژدها آن‎ را باید بیابند و مادرش را بکشند. طبق مرحله‌های مختلف یک بازی روند بازی رو به سخت شدن است و در هر مرحله نوع مبارزات باید حرفه‌ای تر و مخمصه‌ها، مهلکه‌تر می‌شوند.

در حقیقت -که البته حقیقت هم دروغ است و چیزی جز بازی نیست- فندک باید از جیب شهردار که برای دیدن رقص تک نفره بیبی آمده برداشته شود. همه چیز چه در این فضا و چه فضای بازی مانند هم طراحی شده است. آن‎ها فندک را هم می‎یابند و وارد مرحله چهارم می‎شوند. مرحله چهار بر وفق مراد نمی‎گذرد و راکت را از دست می‎دهند اما چاقو را هم یافته‎اند. پس از این مرحله دستشان رو می‌شود و بلو، امبر و بلوندی را می‎کشد تا نقشه را بیبی تک نفره اجرا کند و با کشتن بلو و نجات سوئیتی پی دو نفری فرار کنند اما در نهایت بیبی متوجه می‎شود این نجات برای او نبوده پس خود را برای رهایی سوئیتی پی قربانی می‎کند.

کل ماجرا از این قرار است که تمام این کارها در یک دنیای حقیقی رخ داده که ما در دو دنیای موازی دیگر آن بوده‎ایم؛ دنیای یتیم‎خانه و دنیای بازی. وقایع مختلفی را بلو در دنیای حقیقی چیده تا بیبی دال را برای آزمایش مغزی آماده کند و در عوض بیبی دال هم آتشی به راه انداخته، به او چاقو زده و سوئینی پی را فراری داده؛ اما درست در لحظه آزمایش دکتر متوجه می‎شود امید به بازگشت بیبی بسیار است و آزمایش را لغو می‎کند. از سویی جعل امضای دکتر گورسکی هم لو می‎رود و بلو را بستری می‎کنند. در اصل بیبی دال در بازی game over نشد و توانست یک برنده لقب بگیرد و دختری که سلامت روانی داشت فراری دهد.

طی مقاله قبلی که کاملا وجه تعامل را توضیح دادم صحبت از فیلم‎هایی شد که اعلب تریلر و اکشن هستند و از قوانین بازی پیروی می‎کنند یا برخی فیلم‎های رودریگز که وجه game در آن تنیده شده و گفتمان فیلم‎هایش شکل جدیدی از سینما به وجود آورده است. حال با Sucker Punch می‎توان گفت نوع سوم و جالبی در حال شکل گرفتن است. اشنایدر سه دنیا خلق کرده: دنیایی که همه چیز اگزجره است و سعی شده از سبک بصری شهر گناه استفاده شود و درام اصلی ما را شکل داده است. دنیایی که دختر نوجوانی برای رهایی از این دنیای کابوس‎وار زندگی معصومانه خود را نفی کند و برای نجات حتی یک نفر هر کاری بکند. دنیای دوم دنیای دیگری است که بیبی در ذهنش در یک آن شکل می‎دهد تا بپذیرد چگونه باید شخصیتش متحول شود. این فضا یک فضای بیناگفتمانی است که نتایجش منجر به نجات موفق بیبی بشود؛ اما دنیای سوم گفتمانی استحاله‎ای از کارکرد بینارسانه‎ای است. دنیایی که در عین تحول همان است و با این‎که خودش است دگرگون شده است. همه چیز یک منطق را دارد و تنها وضعیت دو رسانه است که وارد تعامل شده است.

اشنایدر توانسته در ساخت چنین درام متمایزی تا حد قابل قبولی موفق عمل کند و به عنوان اولین تجربه در این راه نوع جدیدی از درام را رو در روی ما قرار دهد. لازم به اشاره می‌دانم که دو تیتراز آغازین و پایانی فیلم هم در کنار موارد ذکر شده بسیار قابل تأمل است. سینما هم‎چنان راه‎های جدیدی را برای ظهور فرم‎های مختلف تجربه می‎کند و از نظریه‎پردازان پیشی می‎گیرد تا این‎که با ظهور چنین فیلم‎های ما به عنوان پژوهشگر راهی نو برای تفسیر آن‎ها پیدا کنیم.

امتیاز از 10 (8.2)

درباره نویسنده :

نام نویسنده: دکتر مجید رحیمی جعفری

سوابق تحصیلی: دکتری تئاتر دانشگاه تهران – کارشناس ارشد ادبیات نمایشی با پایان‎نامه بررسی روابط بینامتنی در سینمای ایران (1390-1370) – مهندس تکنولوژی نساجی با پایان‎نامه تأثیر مُد در طراحی ماشین آلات.

 

عرصه فعالیت: مدیرمسئول مجموعة هنری آکادمی هنر / مدرس مقطع کارشناسی ارشد رشته های پژوهش هنر، ارتباط تصویری و تصویرسازی؛ مقطع کارشناسی طراحی لباس / طراح دو دوره سوالات کنکور کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد در رشته‌های طراحی لباس، ارتباط تصویری و تصویرسازی / منتقد و پژوهشگر هنر / تهیه کننده تئاتر / نمایشنامه و فیلمنامه‎نویس / عضو سابق  گروه پژوهشی نشانه‎شناسی هنر خانة هنرمندان ایران / دبیر اجرایی چندین همایش‎ علمی / همکاری با نشریات علمی-پژوهشی (همکاری در مقام داور فصلنامه جستارهای زبانی دانشگاه تربیت مدرس، روایت شناسی انجمن علمی نقد ادبی ایران) و تخصصی (از جمله فارابی و صنعت سینما)

نظریه ها: نظریه بیناجسمی / تئوریزه کردن نظریه بینارسانه در سال 1390 /  همکاری با دکتر حمیدرضا شعیری در تئوریزه کردن نظریه ناسرگی 1389

 

زمینه پژوهش: نشانه شناسی گفتمانی / بینامتنیت / نقد ادبی / جلوه‎های نمایشی / سینمای آمریکا / فشن آرت / ژانر / سینمای گرایندهاوس / ارتباط تصویری