به مناسبت درگذشت اومبرتو اکو؛ مصاحبه آکادمی هنر با چند صاحب نظر

 

اومبرتو اکو، نویسنده و فیلسوف ایتالیایی در ۸۴ سالگی درگذشت. اومبرتو اکو به خاطر نوشتن کتاب‌هایی چون نام گل سرخ و آونگ فوکو شهرت داشت. کتاب‌ها او به زبان‌های مختلفی از جمله فارسی ترجمه شده‌اند. خانواده آقای اکو گفته‌اند که او جمعه شب در خانه خود درگذشت. در باره دلیل مرگ او توضیحی داده نشده است. اومبرتو اکو در سال ۱۹۳۲ در شهر آله‌ساندریا در استان پیدمونت به دنیا آمد. جدیدترین کتاب اومبرتو اکو سال پیش با عنوان سال صفر منتشر شد. اومبرتو اکو برای کودکان هم کتاب نوشته و از او چندین کتاب نقد ادبی هم منتشر شده است. او می‌گفت فیلسوف است و آخر هفته‌ها داستان می‌نویسد. کتاب ایمان یا بی‌ایمانی، مکاتبات اومبرتو اکو با کاردینال کارلو ماریا مارتینی، روحانی لیبرال ایتالیایی است. در این کتاب کاردینال مارتینی از دیدگاه مسیحیت وارد بحث می‌شود و اومبرتو اکو از بعدی دیگر به مسایل می‌نگرد. کاردینال مارتینی به خاطر عقاید لیبرال خود شهرت داشت که معمولا در تناقض با دیدگاه رسمی کلیسای کاتولیک بود. در سال ۱۹۸۹ از روی کتاب نام گل سرخ فیلمی با بازی شان کانری ساخته شد.

سایت آکادمی هنر به مناسبت درگذشت اومبرتو اکو با تنی چند از صاحب نظران در مورد جایگاه اکو در مطالعات ادبی گفت و گو کرده است:

 

دکتر شعیری: اکو یک مفسر فرهنگی بود

دکتر حمیدرضا شعیری دانشیار دانشگاه تربیت مدرس در گفت و گو با سایت آکادمی هنر می‌گوید: "برداشت من از آرای نشانه‌شناسی اومبرتو اکو چنین چیزی است: در عبور از جهان نشانه‌ای به جهان نشانه‌ای دیگر باید روح معنا انتقال یابد. و این امر میسر نیست مگر با کنشی تفسیری. به این ترتیب جریان معنا جریانی است که همواره پای مفسری فرهنگی را به حوزه زبان باز می‌کند". شعیری در ادامه افزود: " با این توضیح به زعم من اکو شمایل یک مفسر فرهنگی را دارد که توسط جریان معنا وارد جهان نشانه‌ها شده است".

 

علی زاده: اکو یک جامع الااطراف بود!

رضا علی زاده مترجم سه اثر اومبرتو اکو به فارسی در مصاحبه با سایت آکادمی هنر می گوید: "تصور من بر این است که نمی توان اومبرتو اکو را صرفاً یک رمان نویس یا فیلسوف قلمداد کرد. اکو یک جامع الاطراف بود که با ذهن تئوریکی که داشت رمان می نوشت. به واقع رمان های او در ادامه ی همان کاری هستند که او به عنوان یک تئوریسین ادبی در حوزه ادبیات انجام می داد". علی زاده همچنین افزود: "اکو به عنوان یک روزنامه نگار نیز در نشریات ایتالیایی مطلب می نوشت و هرگز باکی نداشت که به عنوان یک ژورنالیست نیز خوانده شود. او نوشتن رمان را از سن 50 سالگی آغاز کرد و در طی سی سال چندین رمان درخشان نوشت که در ادامه ی فعالیت هایش به عنوان یک تئوریسین ادبی بود". علی زاده همچنین در این گفتگو کار ترجمه ی آثار اکو به دلیل همین همپوشانی مابین فلسفه و ادبیات در آن ها را بسیار طاقت فرسا و دشوار قلمداد کرد.

دکتر اطهاری: اکو به بی‌نهایت بودن نشانه‌ها اعتقاد داشت

دکتر مرضیه اطهاری نیک عزم؛ عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت و گو با سایت آکادمی هنر می‌گوید: " اکو سال‌ها استاد دانشگاه بولونیای ایتالیا بود و همچنین در کنار آن مرکز بین المللی نشانه شناسی و مطالعات شناختی را نیز اداره می‌کرد" اطهاری با تائید گفته‌ی رضا علی زاده در مورد جامع الاطراف بودن علم اکو افزود: "اکو با اینکه در جامعه‌ی ایران بیشتر به عنوان رمان نویس شناخته می‌شود اما در واقع یک تئوریسین ادبی و فیلسوف است که حوزه‌ی کارش بیشتر در بخش پراگماتیک متن و زیبایی شناسی دریافت ردیابی می‌شود". اطهاری در ادامه افزود: "اکو معتقد بود که نشانه‌شناسی زیرمجموعه‌ی زبان شناسی است و روشی که خود در این مورد به کار می‌برد نشانه‌شناسی غیرارجاعی خوانده می‌شد. اکو از این رو باور داشت که یک نشانه چند وجه دارد و هر اثری از بی‌نهایت از نشانه‌ها تشکیل شده است". اطهاری همچنین در پایان گفت و گو اظهار داشت که " متاسفانه بسیاری از آثار مهم و در حوزه‌ی تئوری اکو در ایران ترجمه نشده است. مانند اثر گشوده، ساختار خاموش، تولید نشانه‌ها و نشانه‌شناسی و فلسفه‌ی زبان".