هنرمندان برجسته خاورمیانه از نگاه BASI + اینفوگرافی

 

در سال‌های اخیر، بازار هنر مدرن و معاصر در خاورمیانه به سرعت شگفت انگیزی رشد کرده است. این میزان رشد به معرفی و شناخت آن در سطح منطقه و بین الملل باز می‌گردد. آرایش چشمگیر از موزه‌های تازه تاسیس تا گالری‌های هنری در سراسر این منطقه به جلب توجه به هنر خاورمیانه کمک کرده است. به نسبت بازار جهانی هنر، بازار هنری خاورمیانه نسبتا کوچک به نظر می‌رسد، اما با حضور مستقیم حراجی‌های بونامز، کریستیز و ساتبیز در کشورهای حوزه خلیج رشد قابل توجهی در فروش آثار هنری توسط هنرمندان خاورمیانه به وجود آمده است. در طول یک دهه گذشته آثار هنرمندان خاورمیانه که در این مطلب به صورت جدول و فهرست دیده می‌شود، به صورت وسیع در رسانه‌های مختلف معرفی شده‌اند و هر یک بازتاب مسائل محلی و جهانی در سبک‌های معاصر اما با نگاهی به سنت‌های باستانی بوده‌اند.

آثار رووین روبین (هنرمند اسرائیلی-رومانیایی) در صدر فهرست تعداد آثار فروخته شده و بهای آثار دیده می‌شود. آثار او هر دو مولفه مدرن و بی‌تکلف بودن را داراست که با موضوعاتی تکراری چشم انداز متفاوتی از کتاب مقدس، فرهنگ فولکلور و مردمی است.

هنرمندان زن فوق العاده و زیادی از دل خاورمیانه به جهان هنر معرفی شده و حضورشان را به رخ کشیده‌اند. شیرین نشاط و منیر فرمانفرماییان (هنرمند ایرانی) مونا هاتوم (هنرمند فلسطینی) از این دسته‌اند که توسط کشورهای غربی کشف شده‌اند.

آمارهای تحلیلی توسط BASI (فهرست فروش هنر Blouin) طراحی شده است:
این بخش شامل موارد زیر است:
• 20 هنرمند برتر خاورمیانه در زمینه فروش کل و تعداد آثار فروخته شده
• 20 هنرمند خاورمیانه در زمینه متوسط ارزش فروش اثر در بازه زمانی (2010-2017)
• هنرمندان برجسته زن خاورمیانه
• کدام هنرمندان آثار هنری گرانتری را فروخته‌اند؟

در اینجا یک تحلیل بازار دقیق بر روی هنرمندان برتر خاورمیانه در سراسر زمان شکل گرفته است.

1. 20 هنرمند برتر خاورمیانه در زمینه فروش کل و تعداد آثار فروخته شده
20 هنرمند برتر خاورمیانه از این نظر در طرحواره زیر تصویر شده‌اند.
بر اساس نتایج BASI، رووین روبین (1974-1893)، با فروش 62.5 میلیون دلار در حراجی‌ها بیش از 1500 اثر هنری را برای فروش گذاشته است. از میان آثار مشهور او می‌توان به خاستگاه تل آویو، چشم انداز کوه به وسیله سفد و شقایق اشاره کرد. او بی‌شک مشهورترین و معروف‌ترین هنرمند اسراییلی و حتی خاورمیانه در سراسر جهان است که آثار متعددی از او در مجموعه موزه‌های برجسته‌ای چون MoMA (نیویورک)، موزه هنر مدرن پاریس و موزه یهودی نیویورک قابل مشاهده است.
فرهاد مشیری (1963- ) هنرمند ایرانی در رتبه دوم با فروش 18.8 میلیون دلاری برای 146 اثر هنری قرار دارد. او با لقب اندی وارهول ایرانی شناخته می‌شود و در زمینه هنر چندرسانه‌ای نیز فعال است. آثار او علاوه بر تکنیک‌های مختلف نقاشی با ترکیب مواد لوکس همچون مروارید، کریستال، پولک و ورق طلا نیز شناخته می‌شود.
شیرین نشاط (1957- ) هنرمند معاصر ایرانی با فروش 12.5 میلیون دلار در رتبه سوم قرار دارد که علاوه بر مدیوم عکاسی در فیلمسازی نیز شناخته می‌شود. او در هر گونه هنری‌اش به شرایط سیاسی اجتماعی و زندگی مردم در ایران می‌پردازد.

2- 20 هنرمند برتر از نظر متوسط ارزش فروش اثر در بازه زمانی 2010 تا 2017
در طرحواره زیر می‌توانید میانگین ارزش آثار هنرمندان را بر تعداد فروش در بازه زمانی مذکور مشاهده کنید. مهر علی هنرمند ایرانی متولد 1795 میلادی که کمتر از 35 سال در قید حیات بود در فهرست طرحواره قبلی جزء 10 هنرمند برتر پرفروش قرار گرفت اما با توجه به تعداد 13 میانگین فروش هر اثر 1.1 میلیون دلار و در بازه زمانی مشخص شده میانگین 279.572 دلار در صدر فهرست دوم قرار می‌گیرد. مهر علی از مهمترین هنرمندان دوران اولیه هنر قاجار محسوب می‌شود که به طور قطع آثارش ریشه در سنت‌های فارسی و به بیانی دقیق‌تر تحولات قرن 19 میلادی دارد.

 

3- هنرمندان برجسته زن خاورمیانه: شیرین نشاط، مونا هاتوم و منیر فرمانفرماییان
شیرین نشاط که در موردش گفته شد اما مونا هاتوم متولد ۱۹۵۲ در فلسطین با فروش خالص ۴.۸ میلیون دلاری در مقام دوم زنان هنرمند برجسته خاورمیانه قرار گرفته است. او برای آثار چندرسانه‌ای و به خصوص چیدمان‌های خود در ابعاد بزرگ شناخته شده است. نفر سوم منیر فرمانفرماییان هنرمند ایرانی متولد ۱۹۲۴ به دلیل آثار آینه و طرح‌های هندسی خود شناخته می‌شود. آثار برجسته هر سه هنرمند در طرحواره سوم و میزان فروش‌ آن‌ها با جزییات فروش در حراجی‌ها آمده است.

 

4- گرانقیمت‌ترین اثر را چه کسی فروخته است؟
مهر علی هنرمند فوق العاده عصر قاجار با پرتره رنگ روغن فتحعلی‌شاه متعلق به ۱۸۲۰ میلادی و ارزش ۱.۵ تا ۲.۵ میلیون دلار در صدر این فهرست قرار گرفته است. اثر این هنرمند بیش از دوبرابر تخمین زده شده با ۵ میلیون دلار در ساتبیز لندن فروش رفت. دومین اثر متعلق به مجسمه‌ساز شهیر ایرانی پرویز تناولی با نام «دیوار (اوه پرسپولیس)» با رقم فروش ۲.۸ میلیون دلاری در کریستیز دوبی سال ۲۰۰۸ است. در نهایت اثر سوم نیز باز به کسی تعلق ندارد جز مهر علی با نام «فتحعلی‌شاه لمیده بر بالش ابریشمی» که با فروش ۱.۴ میلیون دلاری در سال ۲۰۰۴ در ساتبی لندن رکورددار است.