برزخ ... / یادداشتی بر فیلم "فارغ التحصیل"
- توضیحات
- نوشته شده توسط راضیه مهدی‌زاده
- دسته: یادداشت سینمای آمریکا
- منتشر شده در 1392-08-03 01:02
برزخ میان کودکی و معصومیت و قلمرو نهادینه شده از ارزشهای سنتی و خانواده و رسوم رایج و از طرف دیگر بلوغ و جنسیت به معنای رشد عقلانی و جسمانی و نشانهای از مردانگی. این مسئله در صحنههای آب، استخر و آکواریوم و سکوت در لحظههای زیر آب نمود می یابد.
"بن" به عنوان شخصیت اصلی فیلم در چندین صحنه زیر آب و میان حبابها و سکوتی مبهم دیده میشود. این سکوت مبهم و عرصة ناشناختگی و عمق استخر به نوعی عرصة کشف نشدة جسمانی و روانی و ورود به دورانی جدیدی را ندا میدهد، چنانچه از ابتدای فیلم به مسئلة آینده و مسیر پیش روی "بن" و نگرانی او اشاره میشود.
عمق آب و رفتن او به این عمق مبهم به نوعی رفتن به زیرلایههای شخصیتی است که هنوز کشف نشده و هویتی که در مرحلة بازیابی واقع شده است. از دیگر نشانههای برزخ میان دو مرحلة کودکی و جوانی و گذار از این مراحل،صحنه های تاریک و روشنی است که در طول فیلم روی آنها تاکید میشود. صحنههای تاریکی که "بن" به عنوان جوانی موفق و فارغ التحصیل نسبت به آیندة خود در ذهن دارد. آیندهای که تاریک است و مبهم. این تاریکی با جرقههایی روشن و سپس دوباره تاریکی تکرار میشود. این تاریکی و روشنی ظاهری که در طول فیلم چندین باز تکرار میشود، خود نشانهای است از تردید و ابهام در این مرحله زا زندگی "بن".
میتوان گفت چیزی که این فیلم را در زمرة فلیمهای مطرح و با اهمیت دهة 1960 قرار میدهد، موج جوان‌گرایی و جنبشهای مرتبط با جوانان در این دهه در امریکا بوده است و این فیلم از کلاسیکهای این سبک محسوب میشود که به مسائل جوانان، برزخگونگی آنها، بلوغ فکری و جسمانی، شورش و غلبه بر سنت‌ها، مطرح کردن احساسات و تفکرات آنها میپردازد، اما نمی توان این نکات را دور از نظر نگاه داشت. فیلم از نظر درام، کشمکش، شخصیتپردازی، ساختار و دیالوگ در حد سطحی و ضعیفی قر ار دارد.
هیچ کشمکشی تا پایان فیلم میان شخصیتها و محیط برای پیشبرد فیلم دیده نمیشود صرفا کشمکش درونی "بن" به صورتی ناقص پرداخت شده است. او میان قلمروهای مختلف در جدال با خود است. میان کودکی و بلوغ، میان ارزشهای سنتی و غلبه بر آنها، میان حال و آینده، میان هوس و پاکدامنی...
فیلم در ساختار یک خطی پیش میرود و داستان فرعی برای جذابیت و کشش فیلم مطابق با داستان اصلی مطرح نمیشود، صرفا فریبی سادهانگارانه و عشقی سطحی و پر تب و تاب محور فیلم است. شخصیت بن نیز با آنکه خواستار نشان دادن دورهای مبهم از زندگی یک جوان است، اما پرداخت درست و عمیقی نشده و صرفا به نشان دادن چند نماد در صحنههای فیلم بسنده شده و به زیرلایههای روانی و جامعه شناختی اشارهای نشده است، به هیمن دلیل مخاطب نمیتواند با "بن" و عشق عجولانهای او همذاتپنداری کند.
گرچه پسزمینههای اجتماعی و آموزشی و مادی زندگی بن نشان داده میشود اما علتیابی و دلیل درستی برای ضعفها و خلاءهای او ارائه نمیشود و این پس زمینهها به صورت تزئینی باقی میماند. همچنین شخصیتهای فرعی (خانم رابینسون و ایلاین) که مهمترین ویژگیشان کمک به شخصیت اصلی و برجسته کردن ویژگیهای او است، صرفا در حد یک ماکت اغواگر و معشوقهای احساساتی باقی میمانند. پدر و مادر "بن" نیز به مثابة شخصیتهای قالبی در فیلم حضور دارند که دارایی هیچ پیچیدگی نبوده و تک بعدی هستند.
دیالوگها نیز درحد روزمره باقی میمانند و از پس هیچ دیالوگی به پس زمینههای شخصیتی و ویژگیهای خاص شخصیتها نمیتوان رسید. درصورتی که دیالوگها زمانی میتوانند نقش خود را به درستی ایفا کنند که در عین عادی و طبیعی بودن، احساس و اطلاعاتی را غیرمستقیم بیان کنند و به شخصیتها نیز پیچیدگیهای خاص خود را بدهند و آن ها را از پیش افتادگی بیرون بیاورند.
در قسمت گرهگشایی نیز تا حدی به رفتارهای خانم رابینسون اشاره میشود، ازدواج از روی اجبار او، هنر خواندنش در دانشگاه و از هنر متنفر بودنش و سایر رفتارهای ضد و نقیضاش... اما هرگز دلیل درستی برای رفتار اغواگرانة او ارائه نمیشود، حتی به طور غیرمستقیم نیز اطلاعاتی در باب رفتار او ارائه نمیشود و احساسی به مخاطب منتقل نمیشود. او ناراضی است اما این نمی تواند علت همة رفتارهای او باشد.
فارغ التحصیل نامزد دریافت7 اسکار بهترین فیلم، یهترین بازیگر مرد، بهترین بازیگر زن، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین فیلمنامة اقتباسی و بهترین فیلمبرداری شد و جایزة اسکار بهترین کارگردانی را نیز به دست آورد!! دیالوگ "خانم رابینسون شما دارید من رو فریب میدید،اینطور نیست " از طرف انجمن امریکا در مقام شصت و سومین دیالوگ در لیست صدتاییها قرار گرفت.
دیدگاه‌ها